Sindirim Sistemi Hastalıklarında Erken Tanı İçin...

Geçmeyen karın ağrıları, hazımsızlık şikayetleri ve uzun süren kabızlık gibi sorunların tanısının konmasında etkin çözüm olan endoskopi, kolonoskopi ve gastroskopi yöntemleri hastalıkların erken teşhisinde büyük önem taşıyor. Memorial Hizmet Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü Uzmanları, sindirim sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisinde uygulanan işlemler hakkında bilgi verdi.

Sindirim sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisinde etkin yöntem

Endoskopi, yemek borusu ve mide gibi içi boş vücut organların optik bir sistem aracılığı ile vücut bütünlüğü bozulmadan yapılan inceleme işlemidir. Üst sindirim sistemi ile ilgili yemek borusu-mide ve ince bağırsakların başlangıç bölümünün ( on iki parmak bağırsağı) incelenmesine "gastroskopi", kalın bağırsak ve ince bağırsakların son bölümünün bir kısmının incelenmesine "kolonoskopi" adı verilir. Kalın bağırsakların makata yakın 50-60 cm`lik bölümünün incelenmesi de "sigmoidoskopi" olarak adlandırılır. Endoskopi işlemi sindirim sistemi hastalıklarının tanısında, tedavisinde ve hastalıkların izlenmesinde kullanılmaktadır.

 

Endoskopi işlemi öncesi yapılması gerekenler;

Sindirim sistemi endoskopisinde ( gastroskopi, kolonoskopi v.b) incelenecek alanın özelliğine göre hastanın aç bırakılması veya özel bağırsak hazırlığı şeklinde uygulamalar yapılmaktadır. Her iki işlem öncesinde hastanın konforu ve işlemin emniyeti açısından hasta özel ilaçlarla işleme hazırlanır. Bu amaçla incelenecek bölgenin yüzeysel uyuşturulması, damar içi kişinin gerginlik ve stresini azaltan, işlem ile ilgili hafızasını etkileyen, kuvvetli ağrı kesici, spazm azaltıcı, düz kas gevşetici ilaçlar tek başına veya ilaç kombinasyonları şeklinde endoskopiyi uygulayacak hekimin kontrolünde hastaya uygulanmaktadır. Bazı durumlarda anestezi uzmanı eşliğinde genel anestezi sağlayan ilaçlarla da endoskopi yapılmaktadır. Mide ve üst sindirim sisteminin incelenmesi öncesi genellikle hastanın 8 saat kadar aç kalması yeterliyken; kalın bağırsak incelemeleri öncesi incelenecek bölüme göre hastanın bir veya iki günlük posa bırakmayan özel diyetler ve kuvvetli müshil uygulaması gerekmektedir.

 

Kimler çok dikkat etmeli?

Düzenli ilaç kullanan, kan sulandırıcı ilaç kullanım öyküsü olan, sistemik yüksek tansiyon, kalp-akciğer hastalığı, kalp kapak hastalığı ve şeker hastalığı gibi önemli hastalığı olan kişiler endoskopi işlemi öncesinde, hastalıkları ve kullanmakta olduğu ilaçlar hakkında mutlaka işlemi yapacak olan doktora bilgi vermelidirler. Endoskopi işlemi, bu gibi özel durumlarda, kişiye özel hazırlıklar yapılarak gerçekleştirilmektedir.    

 

Endoskopi işlemi sonrasında hasta 24 saat tek bırakılmamalı

Endoskopi işlemi bu amaç için özel hazırlanmış teknik donanımlı ( oksijen, monitör, aspiratör, kayıt sistemi, koter v.b) ünitelerde ilgili hekim ve bu konuda deneyimli hemşire ve teknik personel eşliğinde yapılır. İşlem sonrası yapılan işlemin özelliğine göre hastanın temel yaşam belirtileri ( nabız, tansiyon, solunum ) desteksiz stabil olana kadar hasta derlenme odasında tutulur.  Sedasyon uygulanan hastaların işlem sonrası yanlarında refakatçi birisinin olması ve en az 24 saat kadar dikkat gerektiren işlemlerden ( araba kullanmak, seyahat etmek, para alışverişi, çalışmak v.b) kaçınmaları istenir.

 

Endoskopi işlemi gerektiren durumlar

Endoskopi işlemi sindirim kanalı hastalıklarının tanısının konulmasının yanı sıra; darlık, kanama, safra yolları taşı, yemek borusu varisi, polip ve ağızdan beslenememe durumlarında tedavi amacı ile de yapılabilmektedir. Endoskopik tedavi girişimleri uygulamaları ve takipleri kendisine özgü tıbbi kılavuz ve yöntemler eşliğinde gerçekleştirilmektedir.

 

 

Kolonoskopi işleminde risk grupları

• 45 yaş üzerindeki kişilerde olası bağırsak kanserinin erken teşhisi için 5 yılda bir tarama amacıyla kolonoskopi yapılması önerilir. Bu işlem esnasında saptanan polip denilen ve zamanla kansere dönüşebilen lezyonların çıkarılması ile kanser gelişiminin önüne geçilebilmektedir.
• Makattan taze kırmızı kanaması olanlar veya dışkısında gizli kan saptananlar,
• Birinci derece akrabasında kalın bağırsak kanseri veya polip öyküsü olanlar,
• Kontrol amacıyla bağırsak kanseri veya polipi öyküsü olanlar,
• Çekilen diğer filmlerde kalın bağırsakta şüpheli görünüm saptanan kişiler,
• Geçmeyen ishali olanlarda ishal sebebinin araştırılması amacıyla,
• Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi bağırsak hastalıkları olanlar,
• Nedeni açıklanmayan kilo kayıplarında,
• Uzun süren kabızlık durumlarında,
• Dışkılama alışkanlığında değişiklik olması durumunda,
• Tedavi ile geçmeyen ve nedeni açıklanmayan karın ağrılarında kolonoskopi yapılmalıdır.

 

Geçmeyen karın ağrısı için gastroskopi yaptırabilirsiniz

Ani ve uzun süreli üst karın ağrısı varlığında, hastanın mide ile ilgili süreğen veya ani ortaya çıkan kusma, ekşime, yanma, erken doygunluk, hazımsızlık, kanlı kusma, dışkı renginin siyahlaşması, yutma güçlüğü gibi her türlü olumsuz yakınma veya bulgularının varlığında, izah edilemeyen karın ağrıları, kilo kaybı, kansızlık gibi durumlarda gastroskopi yapılmaktadır.